ΠΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠΏΠ°ΡΠ΅Π½ ΡΡΡΠ΅ΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅
Π XX Π². ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ Π²ΡΠ΄Π²ΠΈΠ½ΡΠ»ΠΈ Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΎΡ ΡΠ°Π½Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π»ΠΎ ΠΊ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Ρ Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎ-ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ»ΠΈΠ½Ρ. Π 1910 Π³. Π±ΡΠ»Π° ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½Π° ΠΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½ΡΠΊΠ°Ρ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Π΅. ΠΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΌ, Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌ Π³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΡΡ Π° ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π΅ΡΠ΅ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ Π²ΡΠ°ΡΠ΅ΠΉ Π΄ΡΠ΅Π²Π½Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠΈΡΠ° (ΠΠ΅Ρ Ρ, 1979). Π Π°Π±ΠΎΡΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ… Π§ΠΈΡΠ°ΡΡ Π΅ΡΡ >
ΠΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π²ΡΠ³ΠΎΡΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅, ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ΅ΠΌ ΠΎΠΏΠ°ΡΠ΅Π½ ΡΡΡΠ΅ΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ (ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ°Ρ, ΠΊΡΡΡΠΎΠ²Π°Ρ, Π΄ΠΈΠΏΠ»ΠΎΠΌ, ΠΊΠΎΠ½ΡΡΠΎΠ»ΡΠ½Π°Ρ)
Π‘ΡΡΠ΅ΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ ΠΈ Π΅Π³ΠΎ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡ Π΄Π»Ρ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ
Π ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½Π΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΏΠΎΠ²ΡΡΠ΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ ΠΊ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΌ Ρ ΡΡΡΠ΄ΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡΡ. Π Π°Π±ΠΎΡΠΈΠ΅ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΡ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π½Π°ΡΡΡΠΈΡΡ Π΄Π΅Π΅ΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΏΡΠΈΠ²ΠΎΠ΄Ρ ΠΊ ΠΏΠΎΡΠ΅ΡΠ΅ ΠΊΠ°Π΄ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΠ΅ΡΡΡΡΠΎΠ². Π Π°Π·ΡΡΡΠ°ΡΡΠ΅Π΅ Π²ΠΎΠ·Π΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° ΠΎΡΠΌΠ΅ΡΠ°Π΅ΡΡΡ Π΄Π°ΠΆΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ²Π½ΡΡ ΠΈ Ρ ΠΎΡΠΎΡΠΎ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅ΠΌΡΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡΡ , ΠΏΠΎΡΠΊΠΎΠ»ΡΠΊΡ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡ-ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ ΠΈΠΌΠ΅Π΅Ρ ΡΠ»ΠΎΠΆΠ½ΡΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠ½ΡΡ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ: ΠΎΡ ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΠΎ-ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ, ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΡ, Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ° ΡΠ°ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ Π΄ΠΎ Π»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΎΡΡΡΠ΄Π½ΠΈΠΊΠΎΠ², Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠ° ΠΈΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ»ΠΈΡΠ½ΠΎΡΡΠ½ΡΡ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΠ΄Π΅ΠΉΡΡΠ²ΠΈΠΉ. ΠΠ΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎ ΡΠΊΠ°Π·ΡΠ²Π°ΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ Π½Π° ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ Π»ΡΠ΄ΡΡ — ΠΈΡ ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΠΈ, ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Π½Π° Π²Π½ΡΡΡΠ΅Π½Π½Π΅ΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠ΅Π΄Π΅, ΡΡΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΡΡ Π½Π° ΠΏΡΠΎΠ΄ΡΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ², ΡΠΈΠ½Π°Π½ΡΠΎΠ²ΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ, ΡΡΠ°Π±ΠΈΠ»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΠΈ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠΎΡΠΏΠΎΡΠΎΠ±Π½ΠΎΡΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ Π² ΡΠ΅Π»ΠΎΠΌ.
ΠΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ° ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² ΠΏΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ — ΡΠΎΡΠΊΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΈΡ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ»ΠΈΠ½, ΠΎΡ ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½Ρ Π΄ΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ, ΡΠΎΡΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΠΊΠΈ. ΠΡΠΎ ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½ΠΎ, Ρ ΠΎΠ΄Π½ΠΎΠΉ ΡΡΠΎΡΠΎΠ½Ρ, ΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌΠΈ ΠΌΠ΅Ρ Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΡΡΠ΅ΡΡ-ΡΠ΅Π°ΠΊΡΠΈΠΉ, Π° Ρ Π΄ΡΡΠ³ΠΎΠΉ — ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌ Ρ Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ (ΠΈΠ»ΠΈ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΈΡ ) ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ². ΠΡΠΈ ΡΡΠΎΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠΌΠΈ Π²ΡΠ΅Ρ ΠΏΠ°ΡΠΊ ΡΡΠΎΠΈΡ Π΅Π΄ΠΈΠ½Π°Ρ Π·Π°Π΄Π°ΡΠ° — Π½Π°ΠΉΡΠΈ ΡΠΎ ΠΎΠΏΡΠΈΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π² ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ ΡΡΡΠ΄Π°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ΅ ΠΎΠ±Π΅ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡ Π΅Π³ΠΎ Π²ΡΡΠΎΠΊΡΡ ΡΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΡ, ΠΏΠΎ Π½Π΅ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π΄Π΅Ρ ΠΊ Π½Π΅ΠΆΠ΅Π»Π°ΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΡΠΌ Π² ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π΄Π»ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΎ-ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ (ΠΠ΅ΠΌΡΠΈΠ½, 1983).
ΠΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΄Π° Π½Π° Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠ΅ ΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ Π±Π»Π°Π³ΠΎΠΏΠΎΠ»ΡΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Π½Π°ΡΠ°Π»ΠΎΡΡ Ρ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠΌΡΡΠ»Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π°. ΠΠ·Π½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ ΡΡΠΈ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΎΡΠ²Π΅ΡΠ°Π»ΠΈΡΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½Ρ ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΎΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΡ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π½ΠΈΠΉ, ΠΏΠΎΠ·Π΄Π½Π΅Π΅ ΠΏΡΠΈΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡ Π³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π°ΡΠΏΠ΅ΠΊΡ. ΠΠ»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΡΠΈΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡΠΌ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΡΠΎΡΠΌΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½Ρ ΡΠ°Π½ΠΈΡΠ°ΡΠ½ΠΎ-Π³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΡΠ΅Π±ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΊ ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΡΠΌ ΡΡΡΠ΄Π°, ΡΠ°Π·ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Π½Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ ΠΏΡΠΎΡΠΈΠ»Π°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠΏΡΠΈΡΡΠΈΡ, Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Π½ΡΠ΅ ΠΏΠ° ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅Π½ΠΈΠ΅ Π·Π°Π±ΠΎΠ»Π΅Π²Π°Π΅ΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠ°Π²ΠΌΠ°ΡΠΈΠ·ΠΌΠ°. ΠΠΎ Π²ΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠ½Π΅ XIX Π². Π±Π»Π°Π³ΠΎΠ΄Π°ΡΡ ΡΡΡΠ΄Π°ΠΌ Π . ΠΠΈΡΡ ΠΎΠ²Π° ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½Π°Ρ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½Π° Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π² ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΡΡ ΠΎΡΡΠ°ΡΠ»Ρ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½ΡΠΊΠΈΡ Π·Π½Π°Π½ΠΈΠΉ.
Π XX Π². ΡΠ΅Ρ Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΈΠ½ΡΠ΅Π½ΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ Π²ΡΠ΄Π²ΠΈΠ½ΡΠ»ΠΈ Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΠΎΡ ΡΠ°Π½Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ, ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅Π»ΠΎ ΠΊ Π²ΡΠ΄Π΅Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Ρ Π² ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΡ Π½Π°ΡΡΠ½ΠΎ-ΠΏΡΠ°ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΡΡ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ»ΠΈΠ½Ρ. Π 1910 Π³. Π±ΡΠ»Π° ΡΠΎΠ·Π΄Π°Π½Π° ΠΠ΅Π΄ΠΈΡΠΈΠ½ΡΠΊΠ°Ρ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Π΅. ΠΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΌ, Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌ Π³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½Ρ Π΄ΡΡ Π° ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ»ΠΎΡΡ ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ Π΅ΡΠ΅ Π² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ°Ρ Π²ΡΠ°ΡΠ΅ΠΉ Π΄ΡΠ΅Π²Π½Π΅Π³ΠΎ ΠΌΠΈΡΠ° (ΠΠ΅Ρ Ρ, 1979).
ΠΠ°ΡΠ°Π»Π»Π΅Π»ΡΠ½ΠΎ Ρ ΠΌΠ΅Π΄ΠΈΠΊΠ°ΠΌΠΈ-Π³ΠΈΠ³ΠΈΠ΅Π½ΠΈΡΡΠ°ΠΌΠΈ Π² ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠ΅ Π΄Π΅ΡΡΡΠΈΠ»Π΅ΡΠΈΡ XX Π². ΠΏΠΎΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ΠΉ Π½Π°ΡΡΠ·ΠΊΠΈ. ΠΠ°ΡΠ°Π² Ρ ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΌΠΎΠ½ΠΎΡΠΎΠ½ΠΈΠΈ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ°, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈ Π²ΡΠΊΠΎΡΠ΅ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΡΠ»ΠΈ ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡ-ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΠΎΠ² Π½Π° ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΠΈΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ ΡΡΡΠ΄Π°. Π’Π°ΠΊΠ°Ρ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΎΡΠΈΠ΅Π½ΡΠ°ΡΠΈΡ Π² Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ Π±ΡΠ»Π° ΠΎΠ±ΡΡΠ»ΠΎΠ²Π»Π΅Π½Π° ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ΠΌ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎ-ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΈΠ΄Π΅ΠΉ ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠΈ Π³ΡΡΠΏΠΏΡ Π½Π° ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΠΊΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΎΠ² (Π. Π. ΠΠ΅Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π², Π. Π ΠΎΡΡ, Π. ΠΠ΅Π΄Π΅, Π. ΠΠ΅Π²ΠΈΠ½, Π. ΠΠ»ΠΏΠΎΡΡ (ΡΠΌ. ΠΠ΅Ρ Ρ, 1979)), Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠ΅Π±Π½ΠΎΡΡΡΠΌΠΈ Π·Π°ΡΠΎΠΆΠ΄Π°ΡΡΠ΅Π³ΠΎΡΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΈ ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²ΡΠ²Π°Π»Π°ΡΡ Π½Π° ΠΊΡΡΠΏΠ½Π΅ΠΉΡΠΈΡ Π½Π΅ΠΉΡΠΎΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ ΠΎΡΠΊΡΡΡΠΈΡΡ Π½Π°ΡΠ°Π»Π° Π²Π΅ΠΊΠ°.
Π Ρ ΠΎΠ΄Π΅ ΡΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΡΡΠΈ ΡΡΠΎΠ»Π΅ΡΠ½Π΅ΠΉ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΠΈ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ «Π½Π° ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅» ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΡΠ΅ Π±ΠΎΠ»ΡΡΠ°Ρ Π΅Π΅ Π΄ΠΈΡΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΡΠΈΠ°ΡΠΈΡ ΠΈ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΠ°Π»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΏΠΎ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΠΌ ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΌΠ΅ΡΠ°ΠΌ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ ΠΏΠΎΡΠ²ΠΈΠ»ΠΈΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΎΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ½ΡΠ΅ Π½Π°ΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ, ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΡΡΠ΄Π°, ΠΈΠ½ΠΆΠ΅Π½Π΅ΡΠ½Π°Ρ ΠΈ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½Π°Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ, ΡΡΠ³ΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΠΊΠ°, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΠΌΠ΅Π½Π΅Π΄ΠΆΠΌΠ΅Π½ΡΠ° ΠΈ ΡΠ΅ΠΊΠ»Π°ΠΌΡ, ΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ, ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΡ ΠΈ Π΄ΡΡΠ³ΠΈΠ΅. Π‘ ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΡ ΡΠ°Π³ΠΎΠ² ΠΏΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΏΠ° «ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π΅» ΠΎΡΠΎΠ±ΠΎΠ΅ Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠ°ΠΌ Π°Π΄Π°ΠΏΡΠ°ΡΠΈΠΈ ΠΈ Π΄Π΅Π·Π°Π΄Π°ΠΏΡΠ°ΡΠΈΠΈ Π»ΡΠ΄Π΅ΠΉ Π² ΡΠ°ΠΌΠΊΠ°Ρ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΉ, ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ°ΠΌ ΡΡΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ ΠΈ ΡΠΎΡΡΠΎΡΠ½ΠΈΡΠΌ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΎ-ΠΈΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ (Π¨Π°ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²Π°, 1925; ΠΡΠΈΡ ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡ ΡΡΠΎΠΌΠ»Π΅Π½ΠΈΡ, 1929; Π’ΡΡΠ΄ ΠΈ Π·Π΄ΠΎΡΠΎΠ²ΡΠ΅…, 1985; ΠΠ»Π°ΡΠΎΠ½ΠΎΠ², 1970; ΠΠΎΠ½ΡΠΊΠ°Ρ, ΠΠΈΠΈΡΠ΅Π²ΡΠΊΠΈΠΉ, 1979; ΠΠ°ΠΈΡΡΠ΅ΠΉΠΈ, 1967).
Π ΠΏΠ°ΡΠΈ Π΄Π½ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ ΡΠΏΡΠ°Π²Π»Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ°ΠΌΠΈ Π½Π° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΡΡΡΡ Π½Π°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ Π°ΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ, ΠΏΠΎΡΠΎΠΌΡ ΡΡΠΎ Π±ΡΡΡΡΠΎ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΡΡ ΡΠΎΡΠΈΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΡΠΈΡΡΠ°ΡΠΈΠΈ, ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠΈΠ²Π°ΡΡΡΡ Π½Π΅ΡΠ²Π½ΠΎ-ΠΏΡΠΈΡ ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΈ ΠΈΠ½ΡΠΎΡΠΌΠ°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠ΅ Π½Π°Π³ΡΡΠ·ΠΊΠΈ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π΄ΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈΡΠΈΠΊΠ°ΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π°, ΠΏΠΎΡΡΠΎΡΠ½Π½ΠΎ ΡΠ°ΡΡΠ΅Ρ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΡΠ΅Π½ΡΠΈΡ ΠΈ ΠΎΠ±ΠΎΡΡΡΡΠ΅ΡΡΡ Π±ΠΎΡΡΠ±Π° Π·Π° ΡΡΠ½ΠΊΠΈ ΡΠ±ΡΡΠ°.
ΠΡΠ΄Π΅Π»ΡΡΡ ΡΠ°Π·Π»ΠΈΡΠ½ΡΠ΅ Π²ΠΈΠ΄Ρ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠΎΠ², Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°ΡΡΠΈΡ Π² ΡΡΡΠ΄ΠΎΠ²ΠΎΠΉ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ:
- ? ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ,
- ? ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ,
- ? ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ (ΠΡΠ»ΠΈΠΊΠΎΠ², ΠΠΈΡ Π°ΠΉΠ»ΠΎΠ²Π°, 2001).
Π Π°Π±ΠΎΡΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ (Π² Π°Π½Π³Π»ΠΎΡΠ·ΡΡΠ½ΠΎΠΉ Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅ job stress, work stress) Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ°Π΅Ρ ΠΈΠ·-Π·Π° ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΡ Ρ ΡΠ°Π±ΠΎΡΠΎΠΉ, — ΡΡΠ»ΠΎΠ²ΠΈΠΉ ΡΡΡΠ΄Π°, ΠΌΠ΅ΡΡΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ. ΠΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ (occupational stress) — ΠΈΠ·-Π·Π° ΠΏΡΠΈΡΠΈΠ½, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΡ Ρ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ, ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΈΠ»ΠΈ Π²ΠΈΠ΄ΠΎΠΌ Π΄Π΅ΡΡΠ΅Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ. ΠΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΎΠ½Π½ΡΠΉ ΡΡΡΠ΅ΡΡ (organizational stress) — Π²ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΠ²ΠΈΠ΅ Π½Π΅Π³Π°ΡΠΈΠ²Π½ΠΎΠ³ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΡ ΠΏΠ° ΡΠ°Π±ΠΎΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΡΠΎΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ, Π² ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠΉ ΠΎΠ½ ΡΡΡΠ΄ΠΈΡΡΡ.
ΠΡΠΈ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ Π±Π»ΠΈΠ·ΠΊΠΈ, Π½ΠΎ Π½Π΅ ΡΠΈΠ½ΠΎΠ½ΠΈΠΌΠΈΡΠ½Ρ. Π¦Π΅Π»Π΅ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·Π½ΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°ΡΡ ΡΠΎ ΠΈΠ»ΠΈ ΠΈΠ½ΠΎΠ΅ ΠΈΠ· Π½ΠΈΡ Π² Π·Π°Π²ΠΈΡΠΈΠΌΠΎΡΡΠΈ ΠΎΡ ΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΊΠ°ΠΊΠΈΠ΅ ΠΈΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ ΡΠ°ΠΊΡΠΎΡΡ Π²ΡΡ ΠΎΠ΄ΡΡ ΠΏΠ° ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π΄Π½ΠΈΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½. ΠΠ΄Π½Π°ΠΊΠΎ Π² Π»ΠΈΡΠ΅ΡΠ°ΡΡΡΠ΅, Π½ΠΎ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ΅ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° Π΄Π°Π½Π½ΡΠ΅ ΡΠ΅ΡΠΌΠΈΠ½Ρ Π½Π΅ΡΠ΅Π΄ΠΊΠΎ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΡΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΈΠ½ΠΎΠ½ΠΈΠΌΡ. ΠΠ°ΠΈΠ±ΠΎΠ»Π΅Π΅ ΡΠ°ΡΡΠΎ ΠΏΡΠΈΠ±Π΅Π³Π°ΡΡ ΠΊ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠΈΠΎΠ½Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ° (ΡΠΌ., Π½Π°ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Ρ, ΠΠΎΠ΄ΡΠΎΠ², 2000).