ΠΡΠ΅Π΄ΠΌΠ΅Ρ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ
Π’Π΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠ° (ΠΎΡ Π³ΡΠ΅Ρ. techne — ΠΈΡΠΊΡΡΡΡΠ²ΠΎ) ΠΊΠ°ΠΊ ΠΎΡΠΎΠ±Π°Ρ ΡΡΠ΅ΡΠ° ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΡ Π²ΡΠ΅Π³Π΄Π° ΠΏΡΠΈΠ²Π»Π΅ΠΊΠ°Π»Π° Π²Π½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΠ΅ ΠΌΡΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»Π΅ΠΉ. Π’Π΅ΡΠΌΠΈΠ½ «ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ» Π±ΡΠ» ΠΏΡΠ΅Π΄Π»ΠΎΠΆΠ΅Π½ Π½Π΅ΠΌΠ΅ΡΠΊΠΈΠΌ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΎΠΌ ΠΡΠ½ΡΡΠΎΠΌ ΠΠ°ΠΏΠΏΠΎΠΌ Π² Π΅Π³ΠΎ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π΅ «ΠΡΠ½ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ», Π²ΡΡΠ΅Π΄ΡΠ΅ΠΉ Π² ΠΠ΅ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΠΈ Π² 1877 Π³ΠΎΠ΄Ρ. Π ΠΏΡΠΎΡΠ»ΠΎΠΌ Π²Π΅ΠΊΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ°ΠΌΠΈ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ Π·Π°Π½ΠΈΠΌΠ°Π»ΠΈΡΡ ΠΈΠ·Π²Π΅ΡΡΠ½ΡΠ΅ Π·Π°ΠΏΠ°Π΄Π½ΡΠ΅ ΠΌΡΡΠ»ΠΈΡΠ΅Π»ΠΈ Π€ΡΠΈΠ΄ΡΠΈΡ
ΠΠ΅ΡΡΠ°ΡΡΡ (ΠΠ΅ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΡ), ΠΡΡΠΈΡ ΠΡΠΌΡΠΎΡΠ΄ (Π‘Π¨Π), Π₯ΠΎΡΠ΅ ΠΡΡΠ΅Π³Π°-ΠΈ-ΠΠ°ΡΡΠ΅Ρ (ΠΡΠΏΠ°Π½ΠΈΡ), ΠΠ°ΡΡΠΈΠ½ Π₯Π°ΠΉΠ΄Π΅Π³Π³Π΅Ρ (ΠΠ΅ΡΠΌΠ°Π½ΠΈΡ), ΠΠ°ΠΊ ΠΠ»Π»ΡΠ»Ρ (Π€ΡΠ°Π½ΡΠΈΡ) ΠΈ Π΄Ρ. ΠΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΈΠΊΠΎΠ² ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ Π² Π ΠΎΡΡΠΈΠΈ Π±ΡΠ» ΡΡΡΡΠΊΠΈΠΉ ΠΈΠ½ΠΆΠ΅Π½Π΅Ρ ΠΠ΅ΡΡ ΠΠ»Π΅ΠΌΠ΅Π½ΡΡΠ΅Π²ΠΈΡ ΠΠ½Π³Π΅Π»ΡΠΌΠ΅ΠΉΠ΅Ρ, Π½Π°ΠΏΠΈΡΠ°Π²ΡΠΈΠΉ ΡΠ°Π±ΠΎΡΡ «ΠΠ±ΡΠΈΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ» (1899), «Π€ΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ» (1913).
ΠΠ°ΠΊ ΡΠ°ΠΌΠΎΡΡΠΎΡΡΠ΅Π»ΡΠ½Π°Ρ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΡΠΊΠ°Ρ Π΄ΠΈΡΡΠΈΠΏΠ»ΠΈΠ½Π° ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ ΡΠΊΠ»Π°Π΄ΡΠ²Π°Π΅ΡΡΡ Ρ ΡΠ΅ΡΠ΅Π΄ΠΈΠ½Ρ Π΄Π²Π°Π΄ΡΠ°ΡΠΎΠ³ΠΎ ΡΡΠΎΠ»Π΅ΡΠΈΡ. ΠΠΌΠ΅Π½Π½ΠΎ Π² ΡΡΠΎ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ Π² ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ Π²ΡΠ΅ΠΎΠ±ΡΠ΅ΠΌΠ»ΡΡΠΈΠΌ, Π° Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΡΠ΅Π½ΠΎΠΌΠ΅Π½ΠΎΠΌ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ, ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΡΠΎΠ»ΡΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ Π² ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, Π²ΡΡΠ²Π»ΡΡΡΡΡ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΡΠΊΠΈΠ΅, ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΡΡΠΈΠ΅ ΡΠΌΡΡΠ». ΠΡΠ²Π°Π»ΡΠ΄ Π¨ΠΏΠ΅Π½Π³Π»Π΅Ρ Π² Π·Π½Π°ΠΌΠ΅Π½ΠΈΡΠΎΠΉ ΠΊΠ½ΠΈΠ³Π΅ «ΠΠ°ΠΊΠ°Ρ ΠΠ²ΡΠΎΠΏΡ» Π² ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»ΡΠ½ΠΎ Π΄ΡΠ°ΠΌΠ°ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΌ ΡΠΎΠ½Π΅ ΡΠ°ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ²Π°Π΅Ρ ΡΠΎΠ²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½Π½ΡΡ ΡΠΏΠΎΡ
Ρ ΠΊΠ°ΠΊ ΠΏΡΠΈΠ±Π»ΠΈΠΆΠ΅Π½ΠΈΠ΅ «Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΡΠ»Π΅Π΄Π½ΠΈΡ
ΠΊΠ°ΡΠ°ΡΡΡΠΎΡ»: «ΠΠ΅Ρ
Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΡ ΠΌΠΈΡΠ°, — ΠΏΠΎΠ΄ΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ²Π°Π» ΠΎΠ½, — Π²ΡΡΡΠΏΠΈΠ»Π° Π² ΡΡΠ°Π΄ΠΈΡ ΠΎΠΏΠ°ΡΠ½Π΅ΠΉΡΠ΅Π³ΠΎ ΠΏΠ΅ΡΠ΅Π½Π°ΠΏΡΡΠΆΠ΅Π½ΠΈΡ», Π²ΡΠ΅ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ΅ ΡΡΠ°Π½ΠΎΠ²ΠΈΡΡΡ ΠΆΠ΅ΡΡΠ²ΠΎΠΉ ΡΠΊΡΠΏΠ°Π½ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ, ΠΈΡΠΊΡΡΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΉ ΠΌΠΈΡ Π²ΡΡΠ΅ΡΠ½ΡΠ΅Ρ ΠΈ ΠΎΡΡΠ°Π²Π»ΡΠ΅Ρ ΠΌΠΈΡ Π΅ΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΠΉ.
ΠΠ»Π°Π²Π½ΡΠ΅ Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΡ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ ΡΠ΅Π³ΠΎΠ΄Π½Ρ ΡΠ»Π΅Π΄ΡΡΡΠΈΠ΅. ΠΠ°ΠΊΠΎΠ²Π° ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄Π° ΠΈ ΡΡΡΠ½ΠΎΡΡΠ½Π°Ρ ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ? Π‘ΡΡΠ΅ΡΡΠ²ΡΡΡ Π»ΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Ρ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΡΡΠ° ΠΈ ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΠ΅ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½ΠΎ Ρ ΡΡΠ΄ΡΠ±Π°ΠΌΠΈ Π½Π°ΡΠ΅ΠΉ ΠΊΡΠ»ΡΡΡΡΡ? ΠΠ°ΠΊ ΡΠΎΠΎΡΠ½ΠΎΡΡΡΡΡ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ ΡΠΎΠ±ΠΎΠΉ ΡΠ΅Π½Π½ΠΎΡΡΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΈΠ²ΠΈΠ»ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΠΈ Π΄ΡΡ
ΠΎΠ²Π½ΡΠ΅ ΡΡΡΠΎΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°? ΠΡΡΡΠ΄Π° ΠΈ Π½Π΅ΠΎΠ±ΡΡΠ°ΠΉΠ½ΠΎ ΡΠΈΡΠΎΠΊΠΎΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΠ½ΠΎΠ΅ ΠΏΠΎΠ»Π΅ ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ: ΡΡΠΎΡΠ½Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠ°ΠΌΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠΎΠ½ΡΡΠΈΡ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ, ΠΈΠ·ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ Π΅Π΅ ΠΈΡΡΠΎΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΈ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· ΡΡΡΡΠΊΡΡΡΠ½ΡΡ
Ρ
Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΡΡΠΈΠΊ, Π²ΡΡΠ²Π»Π΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΠΊΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ Π·Π½Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ Π΅Π³ΠΎ Π²Π·Π°ΠΈΠΌΠΎΡΠ²ΡΠ·ΠΈ Ρ ΡΡΠ½Π΄Π°ΠΌΠ΅Π½ΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΌΠΈ Π½Π°ΡΠΊΠ°ΠΌΠΈ, ΠΏΠΎΠΈΡΠΊΠΈ Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ ΠΎΠΏΠΎΡΡΠ΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΎΠΉ Π΄ΠΈΠ°Π»ΠΎΠ³Π° ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊΠ° Ρ ΠΏΡΠΈΡΠΎΠ΄ΠΎΠΉ, ΠΌΠΎΠ΄Π΅Π»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ Π³Π»ΠΎΠ±Π°Π»ΡΠ½ΡΡ
ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΎΠ³Π΅Π½Π½ΡΡ
ΡΠΈΡΡΠ΅ΠΌ, Π²ΡΡΠ°Π±ΠΎΡΠΊΠ° ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠ΅Π² ΠΎΡΠ΅Π½ΠΊΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°.
Π Π½Π°ΡΡΠΎΡΡΠ΅Π΅ Π²ΡΠ΅ΠΌΡ Π½Π° ΠΏΠ΅ΡΠ²ΡΠΉ ΠΏΠ»Π°Π½ Π²ΡΡ
ΠΎΠ΄ΡΡ ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΈ ΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠ±Π»Π΅ΠΌΡ, ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠ΅ Ρ ΠΊΠΎΠΌΠΏΡΡΡΠ΅ΡΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠ΅ΠΉ ΠΎΠ±ΡΠ΅ΡΡΠ²Π°, ΠΌΠ΅Π½ΡΡΡΠ΅ΠΉ Π½Π΅ ΡΠΎΠ»ΡΠΊΠΎ ΡΡΠ΅ΡΡ ΠΏΡΠΎΠΈΠ·Π²ΠΎΠ΄ΡΡΠ²Π° ΠΈ ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ, Π½ΠΎ ΠΈ ΡΠ°ΠΌΡ ΡΠΎΡΠΌΡ ΠΎΡΠ³Π°Π½ΠΈΠ·Π°ΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΆΠΈΠ·Π½ΠΈ, ΡΡΠΈΠ»Ρ ΠΎΡΠ½ΠΎΡΠ΅Π½ΠΈΠΉ ΠΌΠ΅ΠΆΠ΄Ρ Π»ΡΠ΄ΡΠΌΠΈ. Π Π·Π΄Π΅ΡΡ, ΠΏΡΠ΅ΠΆΠ΄Π΅ ΡΠ΅ΠΌ ΠΏΠ΅ΡΠ΅ΠΉΡΠΈ ΠΊ ΡΠ°ΡΡΠΌΠΎΡΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΠΊΠΎΠ½ΠΊΡΠ΅ΡΠ½ΡΡ
Π²ΠΎΠΏΡΠΎΡΠΎΠ² Π΄Π°Π½Π½ΠΎΠ³ΠΎ ΡΠ°Π·Π΄Π΅Π»Π°, ΠΌΠΎΠΆΠ½ΠΎ ΠΏΡΠΈΠ²Π΅ΡΡΠΈ ΡΠ»ΠΎΠ²Π° ΡΠΎΠ΄ΠΎΠ½Π°ΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΈΠΊΠ° ΡΠΈΠ»ΠΎΡΠΎΡΠΈΠΈ ΡΠ΅Ρ
Π½ΠΈΠΊΠΈ ΠΡΠ½ΡΡΠ° ΠΠ°ΠΏΠΏΠ°, ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΠΉ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Ρ ΡΠ²ΠΎΠ΅ΠΉ ΠΊΠΎΠ½ΡΠ΅ΠΏΡΠΈΠΈ ΠΏΠΎΠ»ΠΎΠΆΠΈΠ» ΠΊΠ°ΠΊ ΡΠ΅Π½ΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΡΠΉ — Π°Π½ΡΡΠΎΠΏΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ ΠΊΡΠΈΡΠ΅ΡΠΈΠΉ: «Π‘ΠΎΠ΄Π΅ΡΠΆΠ°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π½Π°ΡΠΊ Π² ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°ΡΠ΅Π»ΡΡΠΊΠΎΠΌ ΠΏΡΠΎΡΠ΅ΡΡΠ΅ Π²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ΅, — ΠΏΠΈΡΠ°Π» ΠΎΠ½, — ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ ΡΡΠΎ ΠΈΠ½ΠΎΠ΅, ΠΊΠ°ΠΊ Π²ΠΎΠ·Π²ΡΠ°ΡΠ°ΡΡΠΈΠΉΡΡ ΠΊ ΡΠ΅Π±Π΅ ΡΠ΅Π»ΠΎΠ²Π΅ΠΊ».