Францыск Скарына беларус

Францыск Скарына.

Жыццё й дзейнасць.

ВЫДАДЗЕНА СКАРЫНАМ.

ПРАГА 1517, 6 жнiўня — першае выдане Ф. Скарыны — «Псалтыр «.

10 верасня — «Кнiга Iова «.

6 кастрычнiка — «Прытчы Саламона «.

5 сніжня — «Кнiга Iсуса Сiрахава «.

2 студзеня — «Еклесiят », чи «Саборнiк «.

9 студзеня — «Пісня Пісням «.

19 студзеня — Кнiга «Прамудрасць божая «.

10 жнiуня 1518 — «Кнiга Царстваў «.

20 сніжня — «Кнiга Iсуса навiна «.

9 лютага 1519 — Кнiга «Юдзiф «.

15 сніжня — «Кнiга Суддзяў «, Кнiга «Быцце «.

Каля 1519 — Кнiга: «Выхад «- «Левiт «- «Лiчбы «- «Другi закон «.

1519 Кнiга : — «Руф «- «Эсфiр «- «Плач Ерамii «- апошняе пражскае выданне — «Кнiга прарока Данiла «.

Вiльня. Розжарюючи 1522 — выйшла першае вiленскае выданне Францыска Скарыны — «Апостал », якое із «яуляецца першай дакладнай датаванай кнiгай, надрукаванай на тэрыторыi нашай краiны.

Францыск Скарына.

Пераклады рэлiгiйнай лiтыратуры першай чвэрцi 16-га віці звязаны із дзеяльнасцю доктара Францыска Скарыны, якi славиться, аднак, не толькi ў гiсторыi нашай рэлiгiйнай лiтаратуры, колькi ў тым, што ён прынес у наш край заходнееўрапейскi гуманiзм, шырыў асвету і распачаў наш друк. Скарына выйшаў із дэмакратыi. Єн быў синам полацкiх мяшчан-купцоў. Жыў прыблiзна ў 1490 — 1550гг. Наўчыўшыся чытаць па Псалтыры ў домі бацькоў і, як вiдаць, значна развiўшы сябе чытаннем кнiжак, ён із маладых гадоў трапiў нейкiм спосабам у палі сталiчнае місця — Вiльню, а адтуль — у Кракаўскi ўнiверсiтэт, дзе й набыў на фiласофскiм факультэце дыплом доктара навук. Адтуль ён паехаў у Iталiю. I вось, як пiшацца ў дакументах: у 1512 годзе перад медацынскай калегiяй Падуанскага ўнiверсiтэта із «явiўся малады чалавек із далекай старонкi, дужа вучоны, але й бідні… Ён абаранiў усє навуковыя палажэннi, дадзенныя калегiяй, і набыў дыплом доктара медычыны. Пазней Скарына пабываў на Нямеччыне, пазнаемiўся із Марцiнам Лютэрам. Тым годинах быў ужо вынайдзены Гутэнбергам спосаб друкаваць кнiгi, а із 1491 року ў Кракаве нейкi Швайпольт Фiёль друкаваў кiрылаўскiя царкоўна-славянскiя кнiжкi. Выпусцiўшы ўсяго 5 пяць кнiжак, на кошти нашых магнатаў і із асаблiвасцямi нашай народнай мовы, гэты малаведамы ў гiсторыi друкар быў абвiнавачан у ерасi і уцек із Кракава ў Угоршчыну. I вось Францыск Скарына бярэцца за падобную ж працу, але й не ў рідним Полацку, дзе не магло быць належных прылад, і не ў Кракаве, адтуль выгналi Фiёля, а ў спакойнай Празе і Чэхii. Першая кнiжка, якую ён прыблiзiў так народнай мовы і надрукаваў, выйшла 6-га жнiўня 1517 року. Гэта быў Псаўтыр. У 1517 — 19 рр., у Празе, Скарына надрукаваў 22 кнiгi Бiблii, у 1525 годзе ён друкуе кнiжкi ўжо ў Вiльнi. Першая кнiжка, друкованная на нашай тэрыторыi і на ўсiм усходзе Еўропы, выйшла ў марце 1525 року. Гэта була кнiга «Апостал «із вiленскай друкарнi Скарыны. Тут жа ён надрукаваў і яшчэ некалькi кнiжак. Аб далейшым яго жыццi вестак захавалася мала. Ведама толькi, што меў ён шмат непрыемнасцей: згарэла яго друкарня, быў ён засуджаны на адабрэнне ўсяе маёмасцi ў судовай справе із сваякамi па жонцы і зышоў із асветнае нiвы ўсiмi забуті. Толькi цераз тры сталеццi була належна ацэнена праца гэтага выдатнейшага чалавека. З боці друкарскай тэхнiкi кнiгi Скарыны стаяць вельмi висока не толькi на годину, але й нават і для нашага години. Цяпер яни лiчацца вялiкай рэдкасцю. У Лондане, у Брытанскiм музеi, ёсць найболей поўны камплект яго Бiблii. Унiкум Псалтыра 1517 р. (адзiны ў ва ўсiм свеце примірник) знаходзiцца ў Маскве (так рэвалюцыi быў у бiблiятэцы Мiкольскага адзiнавечнага манастыра).

Автор Марушка Дзмiтрыем.